بهترین ظروف برای پخت غذا کدامند ؟

یکی از مهم ترین مواردی که اغلب مورد پرسش مردم قرار می‌گیرد و حتی ذهن آشپزان حرفه ای را هم به خود مشغول کرده است این است که بهترین ظروف برای پخت و سرو غذاها کدامند و چه ظرف هایی برای طبخ غذاهای گوناگون نامناسبند. از قدیم الایام ظرف های مختلفی از سفال و مس و روی گرفته تا تفلون و چدن مورد استفاده ی آشپزها در همه ی جهان بودند. اما کدام یکی از این ظروف سلامت بیشتری را برای مصرف کنندگان غذا به ارمغان خواهد آورد؟ و استفاده از کدام یک از این ظروف احتما بروز بیماری را افزایش می دهد.

ظروف چدن :

چدن اولین ظرفی است که برای پخت و پز مناسب تشخیص داده شده است. اگرچه ظروف چدنی نسبت به ظروف فلزی دیگر نظیر ظروف مسی، آلومینیومی و استیل، رسانایی حرارتی ضعیف‌تری دارند، با وجود این حرارت به خوبی در این ظروف پخش شده و به‌طور یکنواخت به ماده غذایی منتقل می‌شود. چدن ها که عمر بالایی هم دارند مناسب پخت طولانی با دمای متوسط هستند و اگر فاقد آلومینیوم باشند، برای پخت وپز مناسب محسوب می شوند.

نگهداری از چدن هم راه و رسم خاصی دارد مثلا در ظرف چدنی ای که هنوز استفاده نشده، نباید آب به مدت طولانی بماند زیرا باعث می شود زنگ بزند. سوم، برای شستشوی چدن از ابر استفاده کنید زیرا سیم ظرفشویی باعث خراشیدگی و آسیب آن می شود و چهارم اینکه بعد از اتمام پخت، ماده غذایی را از درون ظروف چدنی خارج کنید تا اکسید نشود. در ضمن در ظروف چدنی فاقد روکش نباید مواد اسیدی مثل آبلیمو یا سس گوجه فرنگی ریخت.

ظروف تفلون : 

بعد از چدن ، تفلون های استاندارد مناسب‌ترین ظروف برای پخت غذا تشخیص داده شده اند. در مورد ظرف تفلونی می‌توان گفت اگر چه پوشش ظروف تفلونی با خراشیدن یا ساییدن کنده می‌شود، سازمان غذا و دارو تأیید کرده است که این ذرات بدون تغییراز بدن عبور می‌کند و دفع می‌شود و خطری برای سلامت ندارد. به گفته دکتر درستی، ظروف نچسب تنها وقتی مضر می‌شوند که تا دمای بالاتر از 350 درجه سانتی‌گراد حرارت داده شوند. این هنگامی رخ می‌دهد که یک ماهی تابه‌ خالی روی شعله گذاشته شده است. در این حالت لایه‌ نچسب، دودی آزاد می‌کند که سمی و آزار‌دهنده است؛ البته از دودی که روغن‌های معمولی روی حرارت ایجاد می‌کنند کمتر سمی است. 

ظروف شیشه ای یا پیرکس :

ظروف پخت شیشه ای یا اصطلاحا پیرکس، حرارت بالا را تحمل می کنند و در صورتی که این ظروف رنگ نشده باشند، می توان گفت سالم ترین نوع ظروف برای پخت غذا هستند. اگر به این ظروف ضربه های محکم وارد نشود و دچار شوک دمایی نشوند، مقاوم هستند و از همه مهم تر بازیافت می شوند! تنها نکته این است که باید مراقب باشید غذا داخل آنها ته نگیرد و نچسبد. البته لازم است در هنگام استفاده از آنها رعایت نکات احتیاطی برای احتراز از شکسته‌شدن یا غیربهداشتی شدن غذای مورد طبخ، به‌عمل ‌آید.

ظروف چینی :

سرامیک (چینی) در واقع نوعی ورنی است. این روکش نچسب، دقیقا مثل تفلون است با این تفاوت که حاوی ترکیب مضر موجود در تفلون نیست. روکش های چینی در مقابل فرسایش و خوردگی، خراشیدگی و ساییدگی تا حدی مقاوم هستند اما وقتی آسیب دیدند، احتمال آلوده و مسموم شدن موادغذایی پخته شده درون آنها بالاست و باید کنار گذاشته شوند. قیمت ظروف چینی بالاتر از سایر ظروف پخت است به همین دلیل باید در نگهداری آنها دقت فراوان داشت تا آسیب نبینند. البته طول عمر روکش چینی به نحوه استفاده از ظرف، میزان استفاده و نحوه شستشوی آن هم بستگی دارد.

ظروف مسی :

مس هادی خوب حرارت است و اگر روی گاز آشپزی می کنید، می تواند ظرف پخت مناسبی باشد. معمولا از ظروف مسی برای تهیه مربا استفاده می کنند. مس قرمز به مرور زمان در مجاورت هوا اکسید می شود و به سبز خاکستری می گراید. مسی که به این رنگ درآمده، برای سلامت مضر است. مس زیاد برای سلامت مضر است به همین دلیل معمولا داخل مس را با فلزی دیگر می پوشانند. مشکل ظروف مسی این است که روکش داخلی آنها به مرور زمان به دنبال استفاده یا ریختن مواد اسیدی از بین می رود. به تازگی ظروف مسی با اینوکس روکش می شوند که نگهداری اش ساده تر و استفاده آن سالم تر است. برخی از ظروف نیز ترکیب مس و زینک هستند اما تعداد آنها بسیار کم است و به سختی پیدا می شوند.

ظروف آلومینیومی :

ظروف آلومینیومی (و همچنین آنهایی که به اسم ظروف روحی در بازار به فروش می‌رسند) با قیمت پایین در بازار عرضه می شوند و کاربردهای وسیعی در پخت وپز دارند. متاسفانه در این ظروف طی روند پخت، احتمال آنکه ترکیب های سمی آلومینیوم وارد غذا یا آب شود، بسیار بالاست پس اگر برای سلامت خود ارزش قائل هستید، ظروف آلومینیومی یا چدن های حاوی آلومینیوم تهیه نکنید. آلومینیوم ماده‌ای است حاوی میزان زیادی سم و احتمال دارد استفاده بیش از حد از آن باعث ابتلای افراد به آلزایمر شود.

ظروف سفالی و سنگی :

هزاران سال است که از این ظروف برای پخت کمک می گیرند. اما امروزه به‌دلیل موادی که روی آنها می‌زنند احتمال دارد غیراستاندارد و دارای ترکیبات سمی باشند ازجمله ظروفی هستند که استفاده از آنها توصیه نمی‌شود. در ظروف سنگی نیز میزان زیادی سم و کادمیوم وجود دارد. هر چه غذا در مدت کوتاه تری طبخ شود سالم‌تر است و خاصیت بیشتری دارد و هرچه در مدت طولانی تری پخته شود خاصیت آن کمتر می‌شود.

منبع : fidilio

همچنین بخوانید :

آنچه باید در مورد ظروف آشپزخانه بدانیم

راهنمایی هایی در رابطه با خرید ظروف غذاخوری

نکات مهم در خرید سرویس و ظروف چینی

فواید استفاده از ظروف سفالی برای غذا خوردن

ظروف سفالی در قدیم برای غذا خوردن استفاده های بسیاری داشته اند. اکنون تحقیقات نشان می دهد که غذا خوردن در این ظروف فوایدی نیز دارد. ظروف سفالی علاوه بر زیبایی برای سلامت هم مفید است.به نقل از روزنامه خراسان، به گفته برخی از کارشناسان بهتر است استفاده از ظروف پلاستیکی و فلزی را کاهش دهید و به استفاده از ظروف سفالی روی بیاورید.

اما این ظروفی که از گل و خاک درست می‌شود، چه خاصیتی دارد؟

* در ظروف فلزی مانند آلومینیم، نیکل و کروم، احتمال نشت فلز به مواد غذایی وجود دارد؛ درحالی‌ که این خطر در ظروف گلی وجود ندارد. همچنین، پخت‌وپز در سفال باعث حفظ بسیاری از مواد مغذی خوراکی ها می شود.

* مصرف آب نگهداری شده در ظرف یا بطری پلاستیکی به دلیل وجود مواد شیمیایی مانند BPA برای بدن مضر است. درحالی‌که ظروف سفالی این مشکل را ایجاد نمی‌کند. از طرفی، آبی که در ظروف سفالی نگهداری می‌شود، دارای طعم طبیعی است.

* نتایج برخی از مطالعات نشان می دهد که آب ذخیره‌شده در ظروف پلاستیکی باعث کاهش سطح هورمون تستوسترون در بدن می‌شود، درحالی‌که آب نگهداری شده در ظروف سفالی به حفظ هورمون تستوسترون کمک می کند و درنتیجه باعث بهبود روند سوخت‌وساز بدن می‌شود.

* سفال قلیایی است و سطح pH آب را حفظ می‌کند. درواقع، وقتی غذاهای اسیدی در ظروف سفالی پخته می‌شود، طبیعت قلیایی ظروف سفالی کمی طبیعت اسیدی را خنثی می‌کند. به‌این‌ترتیب، باعث حفظ سلامت بدن و دستگاه گوارش می‌شود.

* ظرف سفالی طبیعی و غیر سمی است و بخار را در خود نگه می دارد. همچنین مواد مغذی محلول در آب را نیز در خود حفظ می کند. ظرف سفالی گرما را در خود حفظ می‌کند و سازگار با محیط‌ زیست است.

مطالب مرتبط :

خداحافظی با مواد شوینده با ظروف نانویی ایران

چگونگی ساخت ظروف سفالی و چینی

ظروف لعابی

انواع ظروف و سرویس چینی

کائولن یا خاک چینی

کائولینیت یک ماده ی معدنی رسی متداول می باشد که کائولن یا خاک چینی نامیده می شود و به همراه چند ماده ی معدنی دیگر، گروهی با نام دیکیت (dickite) یا ناکریت (nacrite) تشکیل می دهند. کائولینیت از سنگهای مختلفی نشئت می گیرند که محتوی فلدسپار می باشند. این سنگ ها دچار هوازدگی می شوند و کائولینیت بدین صورت تشکیل می شود. تغییر فلدسپار در دو مرحله انجام می شود. اولین مرحله موجب می شود تا این ماده، به مونت موری لونیت و مرحله ی دوم موجب تشکیل کائولینیت می شود. ذخیره های کائولینیت ممکن است اولیه (درجا) و یا ثانویه (انتقال یافته) باشند، اما ذخیره های درجا، متداول تر می باشند. ترکیب شیمیایی نمونه وار مربوط به خاک چینی خالص بیشتر از سیلیس می باشد. این سیلیس به صورت سیلیکات می باشد (در حدود 47.50 % سیلیکات). همچنین در این ماده آلومینا (34.37 %) نیز وجود دارد. در هنگام احتراق، در حدود 10-12.5 % از این ماده، آب است و خارج می شود. ترکیب شیمیایی این ماده، دارای ثبات قابل توجهی می باشد. در طبیعت، مقادیر اندک از اجزای دیگر، مانند سیلیس آزاد، میکا و اکسید آهن، دی اکسید تیتانیوم، اکسید کلسیم، اکسید منیزیم، اکسید پتاسیم و اکسید سدیم، نیز در این ماده وجود دارد. میزان ناخالصی در ذخایر اولیه، بیشتر از ذخایر ثانویه می باشد. تولید چینی آلات بدنه سفید، به این ماده، مدیون می باشد.

مزیت ها

خاک چینی، به دلیل خلوص بالا ماده ای ارزشمند است و ناخالصی های موجود را باید تا حد ممکن خارج سازی نمود تا بدین وسیله، بتوان خاک چینی خام را به ماده ای ارزشمند تبدیل نمود. برخی از استفاده های این ماده، به دلیل درجه ی خلوص بالای آن می باشد. دو فرایند به نام های فرایند تر و فرایند خشک وجود دارد که بوسیله ی آنها فرایند خالص سازی، انجام می شود. در ادامه این فرایندها را توصیف خواهیم کرد.

فرایند خشک

این فرایند ساده و نسبتاً ارزان قیمت است اما رویه ی آن محدود می باشد و تنها ناخالصی های با اندازه بزرگتر و سنگین تر از آن، جداسازی می شود. در این حالت ذرات رس ریزتر و سبک تر، دارای ناخالصی بیشتری هستند. رس های خام ابتدا آسیاب می شوند و خشک می شوند تا بدین صورت رطوبت نداشته باشند. سپس عملیات سایش بر روی آنها انجام می شود تا ذرات بسیار ریز ذرات رس از ذرات ناخالصی خارج شوند. این فرایند صافی کاری گفته می شود. در نهایت، جدایش ذرات رس بوسیله ی بخش طبقه بندی هوایی انجام می شود.

فرایند تر

این فرایند پیچیده تر می باشد و بر اساس نوع خاک، تفاوت هایی دارد. این فرایند موجب می شود تا مقادیر قابل توجهی از ناخالصی از خاک چینی، خارج شود. در ابتدا، خاک به صورت دوغاب در آمده و سپس کسر درشت تر ذرات جداسازی می شود. این کار با استفاده از عوامل شیمیایی مختلف و یا با استفاده از سیکلون های آبی و یا بخش های طبقه بندی کننده ی حلزونی، انجام می شود. کسری از دوغاب که حاوی ذرات با اندازه ی بزرگتر از 45 میکرون می باشند، خارج سازی می شوند. دوغاب محتوی ذرات با اندازه ی کمتر از 45 میکرون سپس به دو کسر ذرات زیر 2 میکرون و ذرات بین 45 و 2 میکرون، طبقه بندی می شود. این کار بوسیله ی سیکلون های آبی یا فرایند دی فلوکولاسیون، انجام می شود. مورد اول برای برخی از کاربردهای غیر سرامیکی، مورد استفاده قرار می گیرند. اما هر دوی این دوغاب ها، هنوز هم حاوی مقادیری اکسید تیتانیوم، اکسید آهن و میکا هستند. اکسید تیتانیوم و آهن اکسیدهای رنگی هستند که بواسطه ی روش جداسازی مگنتیک، جداسازی می شوند. البته با استفاده از روش های الترا فلوتاسیون، نیز این اکسیدها، قابلیت جداسازی از کائولن را دارا می باشند. بنابراین کسرهای خالص سازی شده از دوغاب رسی، سپس تحت فرایند سفیدکاری قرار می گیرند و بدین وسیله میزان سفید بودن آنها، بیشتر می شود. در نهایت، این کسرهای دوغاب تحت فرایند فیلتراسیون و خشک کاری قرار می گیرند.

معیار استفاده

برخی ویژگی های شاخص وجود دارند که از نقطه نظر استفاده ی صنعتی از خاک چینی، مهم می باشد. در واقع ویژگی های قابل توجه مربوط به خاک چینی به صورت زیر می باشد:

سفید بودن

هم خاک چینی پخت شده و هم پخت نشده، موادی سفید رنگ هستند. میزان نرمال مواد رنگی مانند اکسید آهن، باید تنها در گستره ی 0.6 تا 1.3 % باشد. پارامتر رنگزایی L باید بین 90- 96 باشد

درخشش

درخشش مربوط به خاک چینی کالیبره شده (یعنی خاک چینی با دانه های ریز و یکنواخت) به صورت انعکاس در نور آبی، اندازه گیری شده است (طول موج 457 میکرون). این مقدار از درخشش عددی بین 80 تا 87 می باشد.

نقطه ی ذوب خاک چینی، برابر با 1785 درجه ی سانتیگراد است.

وزن مخصوص این ماده، 2.6 می باشد.

پلاستیسیته ی این ماده بسیار پایین است (تقریباً پلاستیسیته ندارد)

این ماده یک ماده ی نرم است و می توان آن را به ذرات زیر یک میکرون تبدیل کرد. در این اندازه، این ماده به سرعت در داخل آب پراکنده می شود و به صورت یک سوسپانسیون پایدار در می آید و به مدت طولانی حالت خود را حفظ می کند.

از لحاظ شیمیایی، این ماده خنثی است و سمی نیست اما جذب روغن آن، به شدت بالاست (25-45 %)

از لحاظ الکتریکی، این ماده نارساناست

ضریب شکست آن نیز 1.56 می باشد

شرینکیج خشک این ماده برابر 14 % می باشد و شرینکیج پخت این ماده نیز برابر با 18 % می باشد.

این خواص، خواص استانداردی هستند که در خاک چینی های تجاری، مشاهده شده است. به هر حال، ممکن است تغییر قابل توجهی در ترکیب ناخالصی های این ماده وجود داشته باشد. همچنین برخی از پارامترهای فیزیکی وجود دارد که بوسیله ی صنعت مورد استفاده، تعیین می شوند.

مشخصات و کاربردها

برای اهداف مختلف، خاک چینی، هم به صورت فرآوری شده و هم به صورت خام، مورد استفاده قرار می گیرد. ناخالصی های موجود در خاک چینی، می تواند از موادی همچون سیلیس، اکسید آهن، اکسید تیتانیوم، اکسید آهک، اکسید منیزیم و اکسید سدیم باشد. میزان این ناخالصی ها باید در گستره ی استاندارد باشد. علاوه بر این، ویژگی های فیزیکی مانند پلاستیسیته، درخشش، رنگ، اندازه ی ذرات، رسانایی و ... نیز نقش مهمی در تصمیم گیری در مورد استفاده ی نهایی از خاک چینی، دارد.

خیلی مواقع، در استفاده های خاص مخصوصاٌ استفاده هایی که در آن خاک چینی به تنهایی پخت نمی شود و با مواد دیگر مخلوط می شود، این خواص بسیار مهم می باشند. به عنوان یک نتیجه، برخی خواص مربوط به خاک چینی خالص، تغییر داده می شوند تا بدین صورت، خواص این خاک ها، با خواص مد نظر، تطبیق یابد.

استفاده های مهم از این ماده ی معدنی، عبارتند از:

تولید سرامیک و لعاب (دیرگداز و زودگداز)

چینی استخوانی

صنعت نساجی

صنعت کاغذ

صنعت لاستیک

صنعت پلاستیک

صنعت رنگ

داروها و لوازم آرایشی

ساخت حشره کش

سیمان سفید

تولید جوهر

تولید لاجورد

تولید زئولیت های مصنوعی

کاتالیست ها

صابون سازیی و مواد شوینده

الیاف شیشه

مواد منفجره و وسایل آتشبازی

چسب ها و مواد آب بندی

تولید متاکائولن

در ادامه در مورد این استفاده ها، صحبت می کنیم.

تولید سرامیک و لعاب (دیرگداز و غیردیرگداز)

غیر دیرگداز: واژه ی سرامیک از کلمه ی " keramos" مشتق شده است که در اصل، به معنای رس های معمولی پخت شده و تف جوشی شده، می باشد. محصولات سرامیکی اولیه (مانند سفال و آجر) تنها از رس ساخته شده اند. این رس ها، سخت و مقاوم در برابر عوامل شیمیایی هستند ولی رنگ قهوه ای دارند، متخلخل هستند و ترد می باشند. امروزه، محصولات سرامیکی دیگر معمولاً سفید رنگ هستند. این محصولات با کیفیت بالا و سفید رنگ نه تنها سخت و در برابر عوامل شیمیایی، مقاومت هستند، بلکه همچنین تخلخلی نداشته و استحکام بسیار بالاتری دارند. این مواد از خاک چینی، تولید می شوند.

فرایند تولید

اصل مورد استفاده در فرایند تولید، در واقع مخلوط نمودن خاک چینی با کوارتز یا سیلیس و سایر انواع رس (مثلا بالکلی)، فلدسپار و برخی مواد فلاکس می باشد. این مواد با 30-40 % آب مخلوط می شوند. این مخلوط در آسیاب، تحت عملیات سایش قرار می گیرد و دوغاب حاصله بعد از فیلتر شدن، در داخل قالب های مناسب وارد شده و شکل قالب را به خود می گیرد. این اشکال حاصله، خشک شده و سپس در دمایی مناسب، پخت می شوند. این دما در گستره ی 1200 تا 1500 ℃ می باشد. این دما به سختی محصول نهایی بستگی دارد اما معمولاً دما در حدود 1300 ℃ می باشد. این محصول پخته شده، پیش از لعاب زنی، بیسگوییت نامیده می شود. محصولات سرامیکی مختلف، می توانند با انواع مختلف و مقادیر مختلف از خاک رس، تولید شوند. یک نوع خاص از محصولات سرامیکی که برای فیلتراسیون آب استفاده می شوند، شامل قطعات سرامیکی با تخلخل های میکرویی است که موجب می شود ذرات پراکنده در آب، جداسازی شود. در موقع پخت، مواد آلی می سوزند و موجب ایجاد تخلخل در این ساختارها می شوند.

لعاب زنی

اگر محصول تک لعابه باشد، پیش از پخت، لعاب زنی می شود. هدف از لعاب زنی، در واقع مهیا نمودن یک پوشش یکنواخت و چسبنده بر روی سطح بدنه ی سرامیکی می باشد. این پوشش موجب می شود تا سوراخ ها و تخلخل های موجود در سطح، پوشانده شود. این لعاب از اجزایی مشابه با بدنه تولید می شود اما میزان فلدسپار و کوارتز لعاب بیشتر است. این مواد اولیه با هم مخلوط می شوند و در نهایت آسیاب شده و با آب مخلوط می شود. این مخلوط لعاب نامیده می شود. بدنه ی خام قالب گیری شده ی محصولات به داخل لعاب وارد می شود و سپس در دمایی در حدود 1400 ℃ پخت می شوند. رنگ ها و طراحی های دکوراسیونی، در صورت نیاز بر روی لعاب اعمال می شود.

لعاب ممکن است لعاب های خام یا لعاب های فریتی باشند. لعاب خام شامل مواد نامحلول می باشد، در حالی که لعاب فریت شده، قبل از اعمال بر روی کاشی، حرارت داده می شوند و این مسئله موجب بروز تغییرات شیمیایی در اجزا می شود. لعاب نه تنها باید ذوب شود، بلکه باید به طور یکنواخت بر روی سطح، پخش شود.

مشخصات

خواص مناسب و مشخصی مانند رنگ پخت سفید، شرینکیج پایین، نرمی سطحی و رسانایی الکتریکی ضعیف از جمله ویژگی های گریدهای تجاری خاک چینی، محسوب می شود. اما خواص محدود کننده ی این ماده، عبارتست از پلاستیسیته ی پایین و دمای پخت بالاتر. در واقع پلاستیسیته ی پایین موجب می شود تا این ماده قابلیت قالبگیری نداشته باشد در حالی که دمای پخت بالاتر، نیز موجب می شود تا هزینه های تولید به طور قابل توجهی، افزایش یابد. مواد دیگری برای بهبود پلاستیسیته و کاهش دمای ذوب، به خاک چینی افزوده می شوند. ولی مواد افزوده شده، موجب می شود تا سایر خواص خاک چینی، افت کند. از این رو، میزان افزایش این مواد افزودنی، باید معقولانه باشد.

گستره ی بهینه ی اندازه ی ذره نیز یک مورد مهم می باشد. در واقع ذرات درشت ترف موجب افزایش تخلخل محصولات می شود در حالی که ذرات ریزتر، موجب بروز مشکلاتی در زمینه ی خروج آب در طی فرایند فیتراسیون، ایجاد می کند.

رنگ خاک چینی بعد از پخت، بسیار مهم است. این رنگ تا حد ممکنه باید سفید باشد. شرینکیج باید تا حد ممکنه کم باشد؛ وگر نه، ترک ها ممکن است بعد از پخت ایجاد شوند. این رس نباید در دماهای کمتر از 1300 درجه ی سانتیگراد پخت شوند زیرا در این دما، به دیل وجود مواد زود ذوبی مانند اکسید تیتانیوم و آهن، محصولات تاول می زنند. در این حالت، تخلخل نیز بیشتر است. اکسید آهن موجب می شود تا محصولات رنگی شوند. اکسید تیتانیوم، همچنین دارای نقطه ی ذوب بالایی است و موجب می شود تا دمای پخت افزایش یابد. هر دو ماده ی گفته شده، مواد نامناسبی هستند.

مواد قلیایی زیان آور می باشند. مثلا سدیم و پتاسیم وقتی با سیلیس ترکیب می شوند، موجب می شود تا ترکیبات کربناتی تشکیل شود. این ترکیبات در آب محلول می باشند. حضور این محصولات سیلیکاتی در محصولات سرامیکی، مناسب نیست. علاوه بر این، مواد قلیایی دارای خاصیت فلاکس هستند. این مواد به همراه کرنبات سدیم و فلدسپار، وارد ماده ی اولیه می شوند. بنابراین، حضور این مواد در خاک چینی، ممکن است مورد افزایش مشکل در زمینه ی مدیریت شیمی مخلوط می شود.

اکسید منیزیم ماده ای است که به طور طبیعی دیرگداز است. علاوه بر این، این ماده به نم حساس است و تقریبا به میزان 120 % حجمی خود، آب جذب می کند.

وجود ریگ و شن، بسیار آسیب زننده است اما وجود ریگ و شن فراوان همچنین موجب می شود تا تخلخل های محصولات افزایش یابد و بدین صورت، هزینه های آسیاب کردن نیز افزایش می یابد. کوارتز و یا سیلیس آزاد موجب می شود تا در حین تغییر دما، تغییر در پلیمرف های مختلف ایجاد شود. در واقع با افزایش دما، سیلیس در دمای 574 درجه ی سانتیگراد، به بتا کوارتز، در دمای 870 درجه، تریدیمیت و در دمای 1400 درجه، به کریستوبالیت تبدیل می شود. اگر چه، شکل نهایی یعنی کریستوبالیت از لحاظ گرمایی پایدار است، این ماده اغلب در زیر دمای پخت، تشکیل نمی شود. هر یک از اشکال دیگر تمایل دارند تا به اشکال دما پایین تبدیل شوند و هر تغییربا تغییر حجمی، همراه است. این تغییر حجمی، در زمان تبدیل به اشکال دما بالا، انبساطی و در حالت عکس، انقباضی است. در طی این تغییرات فازی، ترک هایی بر روی بدنه، تشکیل می شود. سیلیس در شکل سیلیکات، یک جزء اصلی تمام رس هاست و مضر نیز نیست.

آلومینا که همچنین از جمله اجزای اصلی مربوط به مواد معدنی رسی است، مزیت هایی ایجاد می کند. خاک چینی شامل یک تعداد از مواد معدنی رسی است و از این رو، درصد آلومینا در این ماده در یک نوع از خاک چینی، نسبت به نوع دیگر، تغییر می کند. علاوه بر این، این رس، حاوی فلدسپار نیز هست. به همین ترتیب، آلومینا دارای نقطه ی ذوب بالایی است اما به دلیل وجود عوامل گداز آور، این ماده پیش از دمای پخت، یعنی در دمایی در حدود 1300 درجه، ذوب می شود. در این حالت، سیال هایی ببا ویسکوزیته ی بالا ایجاد می شود و موجب تسهیل پیوند در محصولات بدون تخلخل می شود.میزان آلومینا از طریق اضافه کردن فلدسپار به مخلوط، افزایش می یابد.

آهک (CaO) یک ماده ی نمگیر است و بنابراین، اگر در رس وجود داشته باشد، محصول نهایی در گذر زمان، آب جذب می کند و در نهایت، فرو می ریزد. همچنین در دمای 1100 درجه ی سانتیگراد، این ماده با آلومینا و سیلیس واکنش می دهد و ترکیبات جدیدی ایجاد می کند. این ترکیبات عمدتاً از نوع سیلیکات می باشند. برخی از این سیلیکات ها، موجب پایین آمدن دمای ذوب رس می شوند. همچنین اگر آهک نیز در این رس ها وجود داشته باشد (به شکل کربنات یا سولفات کلسیم)، بنابراین، دی اکسید کربن و تری اکسید گوگرد نیز در هنگام حرارت دهی، متصاعد می شود. در این حالت، میزان تخلخل بدنه افزایش می یابد. در نهایت آهک موجب می شود تا سیال جریان بیشتری داشته باشد و از این رو، گستره ی دمایی میان دمای نرم شدگی و ذوب، کاهش می یابد. برخی اوقات، این سخت است که دمای کوره را کنترل نمود و از این ور، به سختی می توان دما را در داخل این گستره ی دمایی حفظ نمود. به دلایل ذکر شده، آهک در خاک چینی، ماده ای نامناسب است.

در میان مواد معدنی رسی، مونت موری لونیت، بدترین ماده ای است که امکان دارد در داخل خاک چینی باشد. مونت موری لونیت، دارای جذب آب بالایی است و توان تورم بالایی دارد. این مسئله موجب می شود تا زمان عبور از فیلتر در زمان آماده سازی قالب، بیشتر شود. حتی 1 % از این ماده ی معدنی قابل قبول نمی باشد.

داره ی استاندارد هند (BIS) در سال 1993، سه گرید با نام های گرید I، گرید II و III را بر اساس کیفیت محصول تولید شده، در نظر گرفت. پارامترهای اساسی مربوط به خاک چینی مورد استفاده در تولید سرامیک های غیر دیرگداز، عبارتست از: 60 تا 70 % از ذرات باید اندازه ای کمتر از 2 میکرون داشته باشند. بقیه ی ذرات نیز نباید از 44 میکرون درشت تر باشند. میزان مواد فرار این خاک (LOI) بین 10.5 تا 13.0 % باشند. میزان آلومینا در این ماده باید بین 32-37 % باشد. میزان اکسید آهن بین 1.8 تا 0.5 %، میزان اکسید تیتانیم بین 1.0 تا 0.7 %، میزان شرینکیج خشک در دمای 110 درجه ی سانتیگراد، بین 6-8 % و شریکج پخت در دمای 1350 درجه، بین 18-16 % باشد. عدد آتنبرگ مربوط به پلاستیسیته برای این ماده باید بین 10-14 باشد. از بین پارامترهای بالا، پارامتر پلاستیسیته از همه مهم تر است. در واقع عدد آتنبرگ می تواند با افزودن برخی مواد اصلاح کننده، بهبود یابد.

دیرگداز

مواد دیرگداز، به عنوان مواد تعریف می شوند که در برابر حرارت مقاومت دارند و دارای نقطه ی ذوبی بالاتر از 1580 درجه ی سانتیگراد می باشند. عملکرد آستر دیرگداز در دیواره ی کوره، نه تنها مقاومت در برابر دماهای بالاست، بلکه در واقع مقاومت در برابر نوسانات حرارتی نیز می باشد. این استر علاوه بر این ویژگی ها، باید در برابر نفوذ، سایش و ایروژن گازهای گرم و مواد مذاب، مقاوم باشند. یکی دیگر از ویژگی های این آسترها، عدم واکنش شیمیایی با مواد موجود در کوره می باشد.

خاک چینی، دارای محدودیت استفاده در صنایع دیرگداز می باشد. علت این مسئله، این است که محصولات دیرگداز، برای استفاده در تحت شرایط شوک حرارتی و شرایط گفته شده در بالا، مناسب نیستند. عمده ترین کاربرد خاک چینی در صنعت دیرگداز در تولید آجرهای عایق است. این ماده در تولید این آجرها، به صورت ترکیب با تالک، استفاده می شوند. در این کاربرد نیز باید از خاک چینی با دمای ذوب بالا استفاده کرد. طبیعت نم گیری اکسید منیزیم موجب شده است تا از این ماده استفاده نشود زیرا محصول تولیدی با این روش، همواره در معرض دما و رطوبت می باشد. سیلیس (سیلیس آزاد به صورت کوارتز) موجب افزایش میزان دیرگدازی رس می شود. علت این مسئله، تغییر در ساختار کریستالی و تشکیل کریستوبالیت می باشد. کریستوبالیت یک فاز پایدار از سیلیس است. در این حالت، تغییر شکل در آجر رخ نمی دهد. بنابراین، میزان سیلیس آزاد در این رس ها، یک مورد حیاتی می باشد.

اکسید آهن در دماهای نسبتاً پایین ذوب می شود و اگر علاوه بر این اکسید، اکسید تیتانیوم نیز وجود داشته باشد، در دماهای بالا، شیشه ی تیتانات آهن با نقطه ی ذوب پایین تشکیل می شود و موجب بروز بلیستر در آجرهای دیرگداز می شود. در این حالت، میزان تخلخل افزایش می یابد. برخی صنایع ترجیح می دهد تا از خاک چینی با درصد اکسید آهن زیر 1 % استفاده کنند. مواد قلیایی و آهک نیز موجب کاهش دمای ذوب می شود و از این رو، مواد نامطلوبی محسوب می شوند.

اندازه ی ذره هیچ پیامد حیاتی ندارد و ذرات درشت تر می توانند در این کاربرد، استفاده شوند. در هنگام ذوب شدن، این مواد در هم نفوذ می کنند و تشکیل توده های متراکم می دهند. وقتی ضریب انبساط حرارتی باید بین 28-34 باشد، با افزودن برخی مواد اصلاح کننده، می توان این خاصیت را ایجاد کرد.

منبع : راسخون

مطالب مرتبط :

ظروف چینی خوب و مرغوب را چگونه تشخصیص دهیم؟

سرمایه‌ مورد نیاز احداث واحد تولید ظروف چینی چه قدر است ؟

فرآیند تولید ظروف چینی چگونه است ؟

خداحافظی با مواد شوینده با ظروف نانویی ایران

نحوه لکه گیری و نگهداری ظروف چینی

برای اینکه ظروف چینی محکم و مقاومی داشته باشیم در ابتدا که ظروف چینی را تهیه می کنیم به مدت 10 دقیقه آنها را داخل ظرف آب جوش روی حرارت ملایم گاز میگذاریم بجوشد و آبخور شود.

تا مقاوم شود. اگر ظرف چینی ترک بردارد:

1 - ظرف ترک خورده را داخل شیر نجوشیده قرار داده و به مدت 45 دقیقه روی حرارت ملایم میگذاریم بجوشد. پروتئین های شیر باعث می شود محل ترک خوردگی پوشانده شود.

2 - بادام تلخ را روی سطح ترک خوردگی می مالیم و سطح ترک خوردگی میپوشانیم.

3 - سفیده تخم مرغ را با آهک مخلوط کرده و روی سطح ترک خوردگی می مالیم و باقی رسوباتی را که روی سطح ترک خوردگی می ماند با سرکه داغ تمیز می کنیم.

اگر ظرف چینی لعابش بپرد:

با قلمو روی آن سیلیکات دو سود می مالیم تا لعاب پریده جبران شود و ظرف شکل ظاهری قشنگی پیدا کند.

برای برطرف کردن لکه ظروف چینی:

دستمال نخی را نم می کنیم و به جوش شیرین آغشته کرده و روی سطح ظرف چینی می مالیم تا ظرف چینی را تمیز و براق کند.

برای پاک کردن چربی های ظروف چینی:

قبل از اینکه ظروف چینی را بشوییم آنها را داخل محلول آب و سرکه میگذاریم و بعد از یک ساعت آنها را با آب داغ و مایع ظرفشویی و اسکاج میشوییم. این عمل باعث می شود ظروف چینی خیلی راحت تمیز شود و هیچ لکه چربی روی آن باقی نماند.

مطالب مرتبط :

سرویس چینی ضد لک

ظروف چینی با پوشش نانو

صنعت چینی و سرامیک در جهان و ایران

راهنمایی هایی در رابطه با خرید ظروف غذاخوری

فرآیند تولید ظروف چینی

آنچه باید در مورد ظروف آشپزخانه بدانیم

«صنعت چینی» صنعتی بنیادی

دبیر انجمن صنایع چینی ایران گفت: صنعت چینی یک صنعت بنیادی در کشور است.

محمد علی دادرس در برنامه «کالای ایرانی» رادیو اقتصاد افزود: این صنعت در ایجاداشتغال، صادرات، ارزآوری، رشد اقتصادی و مواردی از این دست در جوامع مختلف بسیار نقش آفرین است.

وی در ادامه مواد اولیه تولید ظروف چینی را شامل کائولن، فلدسپار، سیلیس، دولومیت، کربنات کلسیم و غیره برشمرد و اظهارداشت: معادن کائولن در آذربایجان شرقی، سلیس درهمدان و سیستان و بلوچستان، فلدسپار در همدان و قروه و دولومیت در باختران واقع شده است.

دبیر انجمن صنایع چینی ایران گفت: محصولات چینی ساخت داخل امروز از حیث کیفیتی حرف زیادی برای گفتن در سطح دنیا دارد.

وی افزود: در حال حاضر برخی از صنایع چینی کشور سالانه ضمن تامین بازارهای داخلی بخشی از محصولات خود را به مقصد بازارهای بین المللی بالاخص اروپایی صادر می کنند.

دادرس بیان داشت: هم اکنون آلمان از حیث کیفیتی در صنعت چینی (تولید محصول و ساخت ماشین آلات) مقام نخست را در جهان دارد.

وی ضمن اشاره به صادرات محصولات چینی ساخت ایران با برند خارجی اضافه کرد: برای مثال در شرایط حاضر محصولات صنایع چینی داخلی تحت برند کارخانجات آلمانی تولید ودر نهایت به این کشور صادر می شود.

دبیر انجمن صنایع چینی ایران گفت: در حال حاضر تولیدات برخی از صنایع چینی داخلی در تراز جهانی است.

وی افزود: صددرصد مواد اولیه صنعت چینی مربوط به داخل نیست به این مفهوم که برای کیفیت های مختلف محصول تولیدی مقدار کمی (۲۰ درصد) از مواد مورد نیاز بصورت واردات تامین می شود.

دادرس بیان داشت: مواد اولیه که از خارج وارد می شود بیشتر از حیث معدنی است تا کیفیتی.

وی تصریح کرد: ایران در دوره دوم زمین شناسی شکل گرفته بنابراین آنالیز مواد اولیه برخی از معادن کشور به ذات پائین است.

دبیر انجمن صنایع چینی ایران در بخش دیگری از سخنان گفت: بالاترین سهم دستمزد در قیمت تمام شده پس از صنایع دستی مربوط به صنعت چینی است.

وی افزود: برای مثال در پتروشیمی دستمزد سهم یک و نیم درصدی قیمت تمام شده را تشکیل می دهد درحالیکه این عدد در صنعت چینی سازی بین ۲۰ تا ۳۰ درصد است.

دادرس در مصاحبه با رادیو اقتصاد ضمن اشاره به این جمله که صنعت چینی ایران دارای پیشینه تولید و قدمت زیاد است، اظهارداشت: در حال حاضر این صنعت با پیشرفت‌های چشمگیری همراه بوده و حرف‌های زیادی در دنیا برای گفتن دارد.

وی در ادامه با بیان اینکه نخستین کارخانه چینی سازی ۵۰ سال قبل در ایران تاسیس شده است، یادآورشد: خوشبختانه ظرفیت تولید این صنعت امروز بیش از ۵۰ هزار تن در سال می رسد.

برنامه «کالای ایرانی» کاری از گروه صنعت و بازرگانی شبکه تخصصی رادیو اقتصاد است که از شنبه تا پنجشنبه هر روز ساعت ۱۰ صبح به مدت ۵۵ دقیقه به تهیه کنندگی «حمیده رضا سلطانی و مهدی شیار» با هدف معرفی، ترویج، و تبلیغ کالای ایرانی، تولید داخلی و حمایت ازتولید کنندگان داخلی و مقابله با مصرف بی رویه کالای خارجی بر روی موج اف ام ردیف ۹۸ قرار می‌گیرد و علاقمندان می‌توانند جهت دریافت فایل صوتی برنامه به سایت این رادیو مراجعه کنند.

مطالب مرتبط :

راهنمایی هایی در رابطه با خرید ظروف غذاخوری

خداحافظی با مواد شوینده با ظروف نانویی ایران

انواع سرویس چینی مناسب جهیزیه عروس